هیدروکینون یک ترکیب شیمیایی است که به دلیل خواص روشن کنندگی آن در محصولات مراقبت از پوست به اشکال مختلف به کار می‌رود. هیدروکینون با مهار تولید ملانین یعنی رنگدانه ی پوست، به از بین رفتن و بهبود ظاهر لکه‌های پوستی و هایپرپیگمنتاسیون پوست کمک می‌کند. البته این ماده کاملا بی خطر نیست و ممکن است عوارض جانبی و خطراتی را برای فرد ایجاد کند به همین دلیل بهتر است در مصرف آن دقت کافی به خرج دهید و حتی الامکان تحت نظر پزشک اقدام به استفاده نمایید.
تاریخچه هیدروکینون
هیدروکینون سابقه‌ی طولانی‌ای در صنعت آرایشی و بهداشتی دارد. بیش از ۶۰ سال است که از این ماده برای روشن کردن پوست و ازبین بردن لکه‌های پوستی استفاده می‌شود.
اولین بار این ماده اولین بار در دهه‌های اول ۱۸۰۰ میلادی توسط یک شیمیدان فرانسوی کشف شد اما تأثیر آن در روشن شدن پوست پس از یک قرن مشخص شد و پس از آن برای درمان بیماری‌های کک و مک، ملاسما و از بین بردن لکه‌های ناشی از پیری پوست به کار گرفته شد. اکنون به دلیل عوارض جانبی و خطراتی که دارد در برخی از کشورهای جهان ازجمله اتحادیه اروپا مصرف ان ممنوع اعلام شده اما همچنان در امریکا و بسیاری از کشورهای دیگر مصرف می‌شود اما غلطت بالای ۲درصد ان فقط تحت نظر پزشک امکان پذیر است.
هیدروکینون چگونه کار می‌کند؟
مکانیسم تأثیرگذاری هیدروکینون در دهه ۱۹۷۰ کشف شد. هیدروکینون با مهار فعالیت تیروزیناز، آنزیمی که در تولید ملانین دخیل است به روشن شدن پوست کمک می‌کند. درواقع کاهش تولید ملانین که رنگدانه‌های پوست را تشکیل می‌دهد، باعث روشن‌تر شدن پوست شده و لکه‌های پوستی به مرور از بین می‌روند. ملانین توسط سلول‌های تخصصی به نام ملانوسیت‌ها تولید می‌شود که در لایه‌های زیرین پوست وجود دارند. ملانوسیت‌ها از طریق فرآیند پیچیده‌ای که شامل چندین آنزیم از جمله تیروزیناز می‌شود، ملانین تولید می‌کنند.
هنگامی که هیدروکینون روی پوست مالیده می‌شود، به لایه بیرونی پوست نفوذ می‌کند و به مرور در لایه‌های عمیق تر که ملانوسیت‌ها در آن قرار دارند منتشر می‌شود. هنگامی که هیدروکینون وارد ملانوسیت‌ها می‌شود، فعالیت تیروزیناز را مهار می‌کند و در نتیجه از تولید ملانین جلوگیری می‌کند.
با کاهش تولید ملانین، رنگ پوست به تدریج روشن‌تر می‌شود. بسته به شدت هایپرپیگمانتاسیون و غلظت هیدروکینون استفاده شده، این فرآیند ممکن است چندین هفته یا حتی ماه‌ها طول بکشد تا نتایج قابل مشاهده به دست بیاید.
موارد مصرف هیدروکینون
- ازبین بردن لکه‌ها: هیدروکینون با تأثیرگذاری بر سنتز ملانین به کاهش و از بین رفتن انواع لکه‌های ناشی از نور خورشید، بارداری، یائسگی، التهاب، افزایش سن و… کمک می‌کند.
- درمان ملاسما: ملاسما یک بیماری شایع پوستی است که باعث ایجاد لکه‌های تیره روی صورت می‌شود و هیدروکینون برای روشن کردن این نواحی استفاده می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره لک ملاسما، مقاله “لک ملاسما چیست؟ چگونه ایجاد می شود و آیا درمان دارد؟” را مطالعه کنید.
- بهبود بافت پوست: هیدروکینون همچنین می‌تواند با لایه برداری پوست و کمک به رشد سلول‌های جدید و سالم، به بهبود بافت کلی پوست کمک کند و پوست را صاف و شفاف کند.
- اثرات ضدپیری: تحقیقات نشان داده که هیدروکینون می‌تواند با تحریک تولید کلاژن باعث جوانسازی و کاهش چین و چروک‌ها و لکه‌های پوستی بشود.
عوارض احتمالی مصرف هیدروکینون
اگرچه هیدروکینون اگر در دوز مناسب و تحت نظر پزشک مصرف شود، ایمن محسوب می‌شود اما ممکن است در استفاده‌ی طولانی مدت و دوزهای بالا مشکلاتی را برای فرد ایجاد کند. ازجمله:
- تحریک پوست: هیدروکینون ممکن است باعث تحریک، قرمزی و خارش پوست شود، به ویژه هنگامی که در غلظت‌های بالا یا در ترکیب با سایر مواد خشن استفاده شود.
- تیره شدن پوست: استفاده طولانی مدت از هیدروکینون می‌تواند باعث تیره شدن پوست که به نام ochronosis شناخته می‌شود، بشود و نتیجه‌ی عکس ایجاد کند.
- حساسیت به خورشید: هیدروکینون حساسیت پوست را به خورشید افزایش می‌دهد و آن را در برابر آفتاب سوختگی و آسیب‌های ناشی از نور خورشید آسیب پذیرتر می‌کند. بهتر است هنگام استفاده از آن حتما از یک ضد آفتاب با درجه حفاظت بالا استفاده کنید و کمتر در معرض نور مستقیم خورشید قرار بگیرید.
- خشکی پوست: استفاده از هیدروکینون ممکن است باعث خشکی پوست و پوسته پوسته شدن آن بشود. در طول دوره مصرف هیدروکینون و پس از آن حتما از آبرسان و مرطوب کننده مناسب استفاده کنید. در ادامه، آبرسان و مرطوب‌کننده‌ها با بهترین برند را به شما معرفی می‌کنیم:
– ست آبرسان 100 ساعته کلینیک اصل
– کرم آبرسان بدن ایزدین اوردین
– کرم مرطوب کننده و نرم کننده قوی سراوی
- نازک شدن پوست: استفاده طولانی مدت از هیدروکینون می‌تواند باعث نازک شدن پوست شده و آن را بیشتر در معرض آسیب قرار دهد.
نحوه استفاده هیدروکینون
شما می‌توانید هیدروکینون را به صورت با نسخه و بدون نسخه تهیه کنید اما دقت داشته باشید که مصرف غلظت بالای ۲درصد آن باید حتما تحت نظر پزشک صورت بگیرد زیرا عوارض جانبی بیشتری را در پی دارد و ممکن است برای شرایط پوستی شما خطر آفرین باشد.
به طور کلی برای مصرف ایمن هیدروکینون و به حداقل رساندن عوارض جانبی آن به دستورالعمل‌های زیر توجه کنید:
- با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید: قبل از استفاده از هیدروکینون بهتر است با یک متخصص پوست مشورت کنید تا غلظت و مدت زمان مصرف مناسب را برای شرایط خاص پوست شما تعیین کند.
- با غلظت کم شروع کنید: با غلظت کم هیدروکینون شروع کنید، معمولاً غلظت ۲درصد یا کمتر برای شروع مناسب است تا خطر عوارض احتمالی آن به حداقل برسد.
- یک لایه نازک بمالید: یک لایه نازک از محصول هیدروکینون را یک یا دو بار در روز یا طبق دستور پزشک خود در نواحی آسیب دیده پوست بمالید و دوز و میزان تجویز شده را رعایت کنید.
- از کرم ضد آفتاب استفاده کنید: هیدروکینون می‌تواند حساسیت پوست شما را نسبت به نور خورشید افزایش دهد، بنابراین حتما از یک ضد آفتاب با طیف وسیع با SPF 30 یا بالاتر برای محافظت از پوست خود استفاده کنید. در بخش زیر، ضد آفتاب‌های پرطرفدار با SPF بالاتر از 30 را معرفی کرده‌ایم:
– ضدآفتاب ضدشاینی ACM مدیسان SPF50
– ضد آفتاب کرمی کوزارکس حاوی آلوئه ورا SPF 50
– ضد آفتاب استیکی شیسیدو SPF 50
- از تماس آن با چشم و دهان خودداری کنید: مراقب باشید که هیدروکینون به چشم یا دهان شما برخورد نکند و در صورت برخورد، آن قسمت را با آب زیاد شستشو دهید.
- به طور مداوم پوست خود را بررسی کنید: مراقب علائمی مثل تحریک یا تیره شدن رنگ پوست باشید و در صورت مشاهده هر گونه عوارض جانبی مصرف را قطع کنید.
- استفاده برای مدت مشخص: هیدروکینون به طور کلی نباید بیش از ۴ ماه در یک دوره استفاده شود، زیرا استفاده طولانی مدت می‌تواند خطر عوارض جانبی را افزایش دهد.
برای خرید محصولات روتین پوستی و روتین مو، می‌توانید با فروشگاه مایا در ارتباط باشید تا متخصصان ما بهترین گزینه‌ها را به شما معرفی کنند.
